اخبار کشاورزی
تلاش های سازمان دامپزشکی برای مهار بیماری تب برفکی/ بیماری تب برفکی تحت کنترل است
پنج شنبه هشتم آبان
فرانک مسعودی
دکتر علیرضا رفیعی‌پور، رئیس سازمان دامپزشکی کشور، در یک نشست خبری فوق‌العاده که روز چهارشنیه هفتم آبان با اصحاب رسانه به‌منظور تبیین واقعیت‌ها و مقابله با اخبار نادرست و گسترش شایعات پیرامون تب برفکی برگزار کرد، بر ضرورت اطلاع‌رسانی شفاف، مستند و سریع تأکید و پیامدهای بهداشتی و اقتصادی ناشی از این بیماری را دارای اهمیت ملی و بین المللی خواند.
آمار و ارقام را باید از مرجع ذیصلاح پرسید
علیرضا رفیعی پور، در ابتدای سخنان خود با تاکید بر اینکه نباید اجازه دهیم اذهان مردم، دامداران و مسئولین با اخبار نادرست مشوش شود گفت: وظایف سازمان دامپزشکی با جان، ثروت و تجارت بین المللی کشور سر و کار دارد. اما گاهی پخش اخبار کذب باعث می شود این همه اقدامات سازمان تحت شعاع قرار بگیرد. اخبار نادرست، زمان و فضا را مسموم و اذهان را منحرف می کند. در این موارد، مرجع ذیصلاح باید حرف بزند و آمار و ارقام بدهد مرجع ذیصلاح ملی و بین المللی و همین مرجع یعنی سازمان دامپزشکی باید پاسخگو باشد. فعالیت سازمان دامپزشکی چهار خصیصه دارد: مستمر، دقیق، سریع و بدون خطاست. این اطلاعات باید دقیق و درست به دست مقامات عالی کشور برسد، چون ما، با اقتصاد دوم کشور و با سفره مردم و امنیت غذایی سر و کار داریم. اطلاع رسانی شفاف و دقیق به تولید کننده نیز که ضامن و تامین کننده امنیت غذایی است کمک می کند و ما همگی پشتیبان تولید کننده هستیم.
بازگشت تب برفکی پس از ۴۲ سال؛ ایران و اروپا درگیر سویه جدید ویروس
وی گفت: سال گذشته در استان خراسان جنوبی یک کانون بیماری داشتیم که موجب تلفات دام سنگین شد. سویه جدیدی از ویروس نیز که ابتدا در آلمان و لهستان شایع شده بود، برای نخستین‌بار پس از ۴۲ سال در ایران مشاهده شد. همچنین کشور عمان نیز درگیر این سویه شد. اما باید تأکید کنم که این موضوع جدید ربطی به شرایط و زمان خاصی ندارد و مبتنی بر قاعده و نظام مرجع ذیصلاح است.
خسارت احتمالی تا ۴۰ همت؛ واکسیناسیون ۳۶ میلیون رأس دام برای مهار سویه نوپدید
رئیس سازمان دامپزشکی با اعلام این خبر هشدار داد که این بیماری می‌تواند خسارتی تا ۴۰ همت به بخش دام و اقتصاد کشور وارد کند. تنها راه مقابله با این ویروس واکسیناسیون به‌موقع دام‌هاست و تاکنون بیش از ۳۶ میلیون رأس دام در سراسر کشور واکسینه شده‌اند.
رفیعی‌پور با اشاره به اهمیت شفافیت در اطلاع‌رسانی گفت: سازمان دامپزشکی تنها مرجع پاسخگو در زمینه بیماری‌های دامی است. اگر اطلاعات نادرست موجب تشویش اذهان دامداران شود، اثرات روانی آن به‌راحتی جبران‌پذیر نخواهد بود؛ بنابراین باید واقعیت‌ها از طریق سازمان به اطلاع عموم برسد تا رسانه‌ها نیز بر اساس اطلاعات صحیح اقدام به انتشار خبر کنند.
رئیس سازمان دامپزشکی کشور با تأکید بر نقش اطلاع‌رسانی در کنترل بیماری‌ها اظهار کرد: فعالیت دامپزشکی باید مستمر، دقیق، سریع و بدون خطا باشد. این چهار واژه بخشی از وظایف شبانه‌روزی ما در سطح ملی و بین‌المللی است. اطلاعات و آمار دقیق، برای مقامات عالی کشور نیز اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا ما با دومین بخش مهم اقتصاد کشور و امنیت غذایی مردم سروکار داریم.
وی ادامه داد: هر اپیدمی در هر کشوری رخ دهد، بین ۱۰ تا ۲۰ همت خسارت وارد می‌کند. امروز باید بگوییم این عدد ممکن است به ۴۰ همت هم برسد. وظیفه ما در سازمان دامپزشکی کنترل، مبارزه، درمان، ریشه‌کنی و مراقبت از بیماری‌های دامی است.
دیگر نباید از بیماری تب برفکی ترسید
دکتر رفیعی پور خبر خوش دیگری هم برای دامداران داشت و ضمن اطلاع رسانی از وجود سرم هایپر ایمن برای بهبود و شفای دام های مبتلا به بیماری که نوعی آنتی بادی است و دام با استفاده از آن به شرایط تغذیه عادی و سلامتی برمی گردد اعلام کرد که در حال واردات این سرم هستیم و صد هزار دوز آن را سفارس داده ایم. وی درباره میزان دوز مورد نیاز برای واکسینه کردن تمام دام‌های سنگین و سبک خبرنگار مهر، عنوان کرد: در کشور حدود ۶ میلیون رأس دام سنگین و حدود ۷۰ میلیون رأس دام سبک در کشور وجود دارد که در حال بومی‌سازی این واکسن هستیم که جمعیت دامی کشور را واکسینه کنیم. همچنین تأمین مواد ضدعفونی و مکمل‌ها در دستور کار است.
هیچ راهکاری به جز واکسیناسیون برای تب برفکی وجود ندارد
رفیعی‌پور با اشاره به سیستم رصد و پایش بیماری‌ها گفت: در سازمان دامپزشکی، مراقبت فعال و غیرفعال از طریق شبکه‌های دامپزشکی سراسر کشور و با استفاده از سامانه جغرافیایی (GIS) انجام می‌شود. همکاران ما به محض مشاهده کوچک‌ترین علائم در دام، طیور یا آبزیان، موضوع را گزارش می‌کنند و نمونه‌برداری‌های لازم صورت می‌گیرد.
وی افزود: در مورد بیماری تب برفکی، هیچ راهکاری جز واکسیناسیون وجود ندارد. ما سالانه بین دو تا سه نوبت واکسیناسیون سراسری انجام می‌دهیم و در شش ماه گذشته بیش از ۳۶ میلیون رأس دام واکسینه شده‌اند. این واکسن‌ها هم داخلی و هم وارداتی هستند.
رفیعی‌پور هشدار داد: اگر واکسیناسیون به موقع انجام نشود، حتی سویه‌های بومی نیز می‌توانند خسارات جدی وارد کنند. در برخی دامداری‌ها که واکسیناسیون به موقع صورت نگرفته، شاهد تلفات بودیم؛ در حالی که در دامداری‌های واکسینه‌شده، بیماری تنها به‌صورت خفیف بروز کرده و خسارت سنگینی وارد نکرده است.
وی با اشاره به تغییر رفتار ویروس‌ها گفت: در سه سال گذشته، رفتار ویروس‌های آنفلوانزا و تب برفکی در جهان تغییر کرده است. منظور از رفتار ویروس، شدت، حدت، میزان مرگ‌ومیر و سرعت انتقال آن است. ویروس‌ها برای بقای خود تغییرات ژنتیکی ایجاد می‌کنند تا در برابر واکسن‌ها مقاوم شوند و این مسئله‌ای طبیعی است.
تغییر رفتار ویروس ها و بروز انواع بازپدید و نوپدید
رئیس سازمان دامپزشکی کشور، با اشاره به بازگشت تب برفکی به اروپا پس از بیش از ۴۲ سال گفت: برای اولین‌بار پس از دهه‌ها، قاره اروپا درگیر تب برفکی شد و حتی کشور‌های اروپایی از بروز این ویروس شگفت‌زده شدند. آنها تصور می‌کردند بیماری را به‌طور کامل ریشه‌کن کرده‌اند، اما مجدداً با آن مواجه شدند.
وی افزود: از زمانی که اروپا درگیر شد، نمونه‌هایی از این سویه نوپدید نیز در منطقه مشاهده شد. حدود ۲۰ تا ۲۵ سال پیش هم نمونه‌ای از ویروس‌های نوپدید و بازپدید مانند تب کریمه کنگو گزارش شد؛ ویروسی که از سال ۱۹۴۰ تا دهه‌ها وجود نداشت و ناگهان در دهه ۱۳۷۰ در کشور‌های منطقه از جمله ایران و افغانستان بروز کرد. این پدیده را «ویروس بازپدید» می‌نامیم.
رفیعی‌پور توضیح داد: بیش از ۷۵ درصد ویروس‌هایی که امروز جمعیت انسانی و دامی دنیا را تهدید می‌کنند، از نوع ویروس‌های نوپدید یا بازپدید هستند؛ همانند کرونا که پیش‌تر وجود نداشت و به‌طور ناگهانی در جمعیت انسانی بروز کرد.
وی با اشاره به رفتار متغیر ویروس‌ها افزود: در سه سال اخیر، رفتار ویروس‌های آنفلوآنزای پرندگان نیز تغییر کرده و شدت و سرعت گسترش آن دنیا را متعجب کرده است. ایالات متحده آمریکا با وجود دارا بودن بالاترین سطح بهداشت دام، مجبور به معدوم‌سازی بیش از ۱۷۰ میلیون مرغ تخم‌گذار شد. حتی ویروس آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان برای نخستین‌بار در پستانداران نیز مشاهده شد که این تغییر رفتار بسیار مهم است.
تب برفکی زیر ذره‌بین سازمان دامپزشکی؛ تشکیل قرارگاه ملی و واردات واکسن استراتژیک
رئیس سازمان دامپزشکی کشور یادآور شد: ویروس تب برفکی که در سال ۱۳۴۲ از آفریقا وارد ایران شد، حالا با سویه‌ای نوپدید مجدداً ظاهر شده است. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت دام (WOAH) و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، این سویه جدید در اواخر اسفند و اوایل فروردین در قاره آسیا شناسایی و گزارش شد.
وی در ادامه درباره اقدامات سازمان دامپزشکی گفت: سیستم مراقبت فعال و غیرفعال ما با دقت تمام عمل می‌کند. مراقبت فعال از طریق رصد و نمونه‌برداری در دامداری‌ها و مراقبت غیرفعال از طریق مراجعه میدانی همکاران دامپزشکی انجام می‌شود. در صورت مشاهده کوچک‌ترین علائم بیماری، قرنطینه و نمونه‌گیری بلافاصله آغاز می‌شود.
رفیعی‌پور با اشاره به نتایج رصد‌های سال گذشته افزود: در سال گذشته، سویه‌ای شناسایی شد که خوشبختانه با واکسن‌های داخلی کشور همخوانی داشت و نیازی به واردات واکسن جدید نبود. اما در اواخر سال، گزارش سویه جدید از منطقه خاورمیانه و آسیای غربی دریافت شد و بلافاصله اقدامات پیشگیرانه آغاز شد.
او با بیان اینکه واکنش سریع سازمان دامپزشکی در سطح ملی بی‌سابقه بوده است، ادامه داد: برای نخستین‌بار پیش از ورود بیماری، سازمان دامپزشکی اقدام به واردات ۵۰۰ هزار دُز واکسن استراتژیک کرد و آنها را در سردخانه‌های خود ذخیره کرد. این تصمیم پیش‌دستانه با وجود هزینه‌های سنگین و خارج از اعتبارات پیش‌بینی‌شده اتخاذ شد.
رفیعی‌پور تأکید کرد: ثبت و ورود واکسن جدید فرایندی زمان‌بر است و بین شش ماه تا یک سال طول می‌کشد، زیرا باید مراحل آزمایشگاهی و میدانی آن طی شود. اما با اتکا به اطلاعات ژنتیکی ویروس و بررسی‌های دقیق، ما این واکسن را پیش از وقوع بیماری وارد کردیم.
وی درباره نحوه استفاده از واکسن‌های ذخیره‌شده گفت: در زمان بروز بیماری در استان آذربایجان، بلافاصله از همان واکسن‌های ذخیره‌شده استفاده شد. در استان‌های غربی کشور ایمن‌سازی انجام گرفت و سپس با مشاهده مواردی در تهران و قم، از همان ذخیره برای واکسیناسیون سریع این مناطق استفاده کردیم.
تنها راه مقابله با تب برفکی، واکسیناسیون منظم دام‌هاست
رئیس سازمان دامپزشکی توضیح داد: از میان ۱۴۰۰ واحد دامداری تهران، تنها حدود ۹۰ واحد درگیر شدند که بیشتر آنها نیز به دلیل واکسیناسیون قبلی، به‌صورت خفیف دچار بیماری شدند. خوشبختانه با اقدامات سریع، اکنون بیش از یک ماه است که هیچ گزارش جدیدی از تب برفکی در تهران و قم ثبت نشده است.
وی با تأکید بر ضرورت مراقبت مداوم گفت: بیماری تب برفکی با همکاری دامداران، واکسیناسیون منظم و اطلاع‌رسانی دقیق کنترل شده است. سازمان دامپزشکی کشور با وجود هزینه‌های سنگین، توانست با اقدامات علمی و پیشگیرانه، از گسترش سویه جدید این بیماری جلوگیری کند.
اقدامات نوین برای مدیریت و کنترل هر چه بیشتر بیماری
رئیس سازمان دامپزشکی کشور اقدامات انجام شده برای مدیریت این بیماری را چنین برشمرد:
- قرارگاه تب برفکی برای هماهنگی ملی که هفته گذشته تشکیل شد و برگزاری جلسات هفتگی برای رصد و پایش آخرین وضعیت بیماری
- تشکیل جلسات مشترک با اتحادیه‌های دامداری
- تشکیل ستاد ملی تب برفکی به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور
پیشنهاد ایجاد بیوبانک نگهداری سوش‌های بیماری برای واکنش سریع‌تر در آینده ذخیره شود.
رفیعی‌پور در پایان تأکید کرد که سازمان دامپزشکی با تداوم رصد، تقویت واکسیناسیون و همکاری دامداران، تلاش دارد ثبات بهداشتی دام کشور را حفظ کرده و از تکرار خسارت‌های سنگین جلوگیری کند.
گفتنی است، در ابتدای این نشست، سید سعید حسینی معاونت پیشگیری و درمان خسارات اقتصادی و بهداشتی گفت: ممکن است بیماری تب برفکی برای انسان خطرناک باشد اما خسارات اقتصادی این بیماری به صنعت است. وی تاکید کرد: سازمان دامپزشکی حداقل هفته ای دو یا سه جلسه با موضوع تب برفکی در کشور داشته است که در این جلسه، آخرین وضعیت و اطلاعاتی که در مورد بیماری تب برفکی در کشور هست به عنوان شفاف سازی ارائه می شود.
