اخبار کشاورزی:
گل محمدی؛ ظرفیتی کم‌آب‌بر با سهم روزافزون در اقتصاد
30/3/1400 ساعت 10:05
کاج پرس:
گل محمدی در بیشتر مناطق جهان جزو گیاهان زینتی و صنعتی به شمار می‌رود اما شکوفه‌های بهاری آن در آذربایجان غربی همواره محلی برای درآمد کشاورزان بوده که البته این گیاه کم توقع و کم‌آب‌بر، این سال‌ها سهم بیشتری در درآمدزایی برخی از کشاورزان در استان داشته است.
این روزها عرق گیری از شکوفه‌های معطر گل محمدی و عرضه داخلی و خارجی آن جهت مصرف در طب سنتی و تولید لوازم آرایشی و بهداشتی به ویژه صنعت عطر سازی آغاز شده و استفاده پر رمز و راز آن در فرآوری نقل ارومیه کلید خورده است.
بسیاری از محصولات درختی آذربایجان غربی به دلیل نبود صنایع تبدیلی و بازاریابی به درآمدزایی مناسب نمی‌رسد اما اسانس، عرق، شربت و نقل گل محمدی را می‌توان یک نمونه منحصربفرد با ارزش افزوده بالا از فرآوری محصولات کشاورزی به شمار آورد که بدون واسطه به دست مشتریان می‌رسد.
یکی دیگر از مهمترین مزیت‌های گل محمدی، به ویژه در این روزهای خشکسالی، کم توقع و کم آب بر بودن این محصول کشاورزی است به طوری که میزان نیاز آبی آن بسیار کمتر از دیگر محصولات بوده و درآمد آن نیز در برخی موارد به ویژه در صورت فرآوری بسیار بیشتر برآورد می‌شود.
معطر کردن خلال بادام با گل محمدی رمز تولید نقل اصیل در ارومیه محسوب می‌شود و به گفته نقل پزان این شهر خلال بادام به منظور معطر شدن نقل باید سه روز در گلاب غوطه ور شود.
وقتی صحبت از تشخیص نقل مرغوب به میان می‌آید، حسین آقا یکی از نقل پزان باسابقه ارومیه می‌گوید: برخی از تولیدکنندگان در سایر مناطق کشور نقل را از اسانس یا گلاب تهیه می‌کنند اما نقل پزان ارومیه ای از خود شکوفه‌های گل محمدی به صورت خلاقانه برای پختن این سوغات بهره می‌برند.
به گفته وی هر کیلوگرم نقل مرغوب گل محمدی در ارومیه به قیمت ۴۰۰ هزار ریال عرضه می‌شود تا کام مردم کشور با طعم آن عطراگین و شیرین شود.
کشت، داشت و برداشت گل محمدی هزینه و زحمت اندکی برای کشاورزان دارد و همکاری خانواده‌ها در برداشت آن نیز به نوعی به کسب یک درآمد مطلوب کمک می‌کند.
علاوه بر عرضه این محصول به صورت گل تر در بازار به ازای هرکیلوگرم ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار ریال، بسیاری از کدبانوهای ارومیه ای در شهر و روستا اقدام به عرق گیری از این شکوفه‌های معطر کرده و کسب و کار خانگی برای خود دست و پا می‌کنند.
هرچند این روزها شیوع ویروس کرونا موجب اختلال بیشتر فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی در نقاط مختلف کشور شده و مشکلات گوناگونی را ایجاد کرده که اثر این شرایط بر صنعت عرقیات گیاهی به ویژه در منطقه خوی به عنوان شهر گل محمدی در آذربایجان غربی و ارومیه دوچندان بوده، ولی این کسب و کار تعطیل پذیر نیست و عطر دیگ‌های گلاب همچنان دلنوازانه برجان مردم می‌نشیند.
پیشینه فعالیت‌های مرتبط با پرورش گل، گلابگیری و تولید سایر عرقیات گیاهی که با کمترین سرمایه و نیاز آبی بهترین بازدهی را دارند، در منطقه آذربایجان غربی هر چند معلوم و مشهود نیست ولی سابقه ای دیرینه دارد و هر سال از اوایل اردیبهشت تا نیمه خرداد گلستان‌های ارومیه و خوی به گل محمدی مزین می‌شود که بهانه ای معطر است تا اندکی میهمان کشاورزان فعال در این زمینه شود.
یکی از کشاورزان روستای کوهستانی زیوه ارومیه که حدود پنج سال پیش مزرعه گل محمدی را با کاشت ۶۰ اصله نهال گل محمدی در زمینی به مساحت ۴۰۰ متر مربع ایجاد کرده، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: درخت گل محمدی در همان سال اول به مرحله گل دهی می‌رسد.
عبدالله سلیمی افزود: در ۲ سال اول، گلهای چیده شده را در بازار می‌فروختم و بعد از آن ترجیح دادم به جای عرضه گلها در بازار، با راه‌اندازی گلابگیری در منزل به تولید گلاب نیز اشتغال داشته باشم.
وی ادامه داد: هر روز در زمان گل چینی به همراه اعضای خانواده از ساعت هفت تا ۹ صبح گلها را چیده و بعد از آن در منزل، گلابگیری را شروع می‌کنیم. این کشاورز، کم آب خواه بودن گل محمدی و صرفه اقتصادی آن را یادآور شد و اظهار امیدواری کرد که بتواند با حمایت مسوولان، سطح زیر کشت گل محمدی را افزایش داده و در کنار آن نیز یک کارگاه گلابگیری دارای تجهیزات کافی ایجاد و رونق بیشتری به کار خود دهد.
یک کشاورز اهل روستای فیرورق خوی که شهر گل محمدی آذربایجان غربی و منطقه ای کوهستانی است، می‌گوید: از زمان کودکی تاکنون به گرفتن عرقیجات و از جمله گلاب گیری مشغول هستم و تا قبل از داشتن مزرعه گل با خریدن گل از روستاهای بالادست کار گلابگیری را انجام می‌دادم.
محمد صالحی با اشاره به اینکه کار چیدن گلها را با پرداختن مزد به کارگران انجام می‌دهد، افزود: در سال گذشته روزانه ۲۶ کیلوگرم گل برداشت می‌کردم اما امسال به دلیل شرایط جوی و گرمای زودهنگام میزان برداشت گل کاهش یافت.
کرامتی با بیان اینکه میزان تولید گل تر از اراضی زیر کشت این محصول در استان بیش از ۵۱۰ تن است ادامه داد: در مقایسه با سال قبل پنج درصد تولید گل افزایش داشته است.
ویبا اشاره به حمایت جهاد کشاورزی از کشت این گیاه دارویی معتقد است: رویکرد سازمان در جهت افزایش سطح زیر کشت و تولید محصول و حفظ منابع طبیعی با حمایت از توسعه این محصول رویکرد مطلوبی خواهد بود.
سالانه بیش از ۸۰۰ هزار لیتر گلاب از گل محمدی در مناطق مختلف استان از جمله شهرستانهای ارومیه، مهاباد، خوی و پیرانشهر استحصال می‌شود که این موضوع در سخنان کرامتی مشهود است و می‌تواند راهکاری برای معیشت جایگزین روستا نشینان حاشیه دریاچه ارومیه باشد که دغدغه نان و آب و محیط زیست دارند. وی با بیان اینکه زمان برداشت گل محمدی از اواخر اردیبهشت ماه شروع و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد، بیان کرد: ارقام گل محمدی موجود استان رقم‌های مخصوص گلاب به منظور گلاب کشی و رقم مربایی جهت تهیه مربا و مارمالاد است.
طبق اظهارات کرامتی از ۸۰ درصد محصولات برای عرقگیری، و مابقی به صورت گلبرگ خشک برای تهیه گل قند، مربا و سایر مصارف خوراکی، مصرف تازه خوری و حدود پنج درصد به صورت غنچه خشک به منظور صادرات استفاده می‌شود.
وی بر این باور است که در راستای حمایت از کشت گیاهان کم آب بر، برای توسعه سطح زیر کشت از طریق واگذاری اراضی ملی در خارج از حوضه ابریز دریاچه ارومیه، توزیع نهال یارانه دار گل محمدی در بین متقاضیان و راهنمایی فنی جهت بهبود تولید و پرداخت تسهیلات از محل کمک‌های فنی و اعتباری و صندوق توسعه محصولات باغی مورد توجه و در اولویت است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه گل محمدی با دارا بودن مزایای بسیار در تهیه محصولات بهداشتی و داروسازی، گیاهی با اهمیت برای کشور است که نیازمند تجاری سازی است معتقد است: باید سهم این محصول در صادرات نیز افزایش یابد.
جعفر وحدت ویژگی‌های این محصول را کم توقع بودن در نیاز آبی و سازگاری در اراضی و مراتع فقیر و تخریب شده می‌داند و می‌گوید: گل محمدی قادر است خود را با شرایط نامساعد وفق داده و از تخریب اراضی ملی جلوگیری کند.
طبق گفته‌های وی گل محمدی پس از باز شدن دوام کمی روی شاخه دارد و در صورت تأخیر طی ۲۴ ساعت رنگ آن به سفیدی گراییده و می‌ریزد و تأخیر زمان برداشت افت شدید کیفیت گلاب و اسانس استحصال شده را در پی دارد.
براساس اظهارات وی و سایر کارشناسان برداشت در صبح زود و قبل از طلوع آفتاب و هوای خنک بامدادی شروع و تا قبل از گرم شدن هوا بایستی انجام و به مراکز خرید یا کارخانجات عرق گیری انتقال یابد؛ زیرا با گرم شدن هوا گلهای چیده شده پژمرده و فعالیت‌های تخمیری در گلها که اغلب روی هم انبار و فشرده می‌شوند افزایش می‌یابد.
به گزارش کاج پرس به نقل از ایرنا، مثل‌های شیرین درباره گل و گلاب در فرهنگ ایرانی فراوان است که «هر گل که ما چیدیم شما گلاب خواهید کشید» یکی از آنهاست؛ بدون شک تغییر شرایط اقلیمی بسیاری از کشاورزان را به اصلاح الگوی کشت و گاه تغییر شغل مجبور خواهد کرد. حال ۲ گزینه پیش رو قرار دارد؛ گزینه ای که در صورت فعالیت حرفه ای در بخش کشاورزی علاوه بر صیانت از محیط زیست، ارزش افزوده مناسب دارد و دیگری تداوم کاشت محصولات پرآب بر، آن هم با شیوه‌های سنتی آبیاری که هم زندگی و هم مایه حیات را به باد می‌دهد.کد: a.h
در شبکه‌های اجتماعی به ما بپیوندید:
کانال تلگرام: https://t.me/kajpress00
پیج اینستاگرام: https://www.instagram.com/kajpress00
