اخبار کشاورزی:
جنگل‌خواری فصل غم‌انگیز جنگل‌های شمال
کاج پرس: 23-06-1401
پدیده بغرنج جنگل‌خواری سالها مضاف بر دیگر تهدیدات عرصه‌های جنگلی شمال ایران بر نگرانی‌ها افزوده است، تنها راه حفظ این سرمایه ملی و حیات بخش تهیه زودهنگام آمایش سرزمین است که هرچه زودتر باید در انجام این مهم تدابیر ویژه ای اتخاذ شود.
بنا به گفته مسوولان و کارشناسان امور جنگل، اصول آمایش سرزمینی در جنگل‌های هیرکانی خزری خطه شمال کشور با هدف تعیین، پهنه بندی و برای شناسایی و تعیین نوع استفاده و کاربری هاست، کاربری‌هایی که در خور و شایسته سرزمین و منطبق با شرائط اکولوژیکی، اقتصادی، اجتماعی و در سطح حوضه‌های آبخیز باشد.
طرح مطالعاتی و کارشناسی، آمایش سرزمینی در جنگل‌های شمال همسو با اجرای مدیریت پایدار منابع طبیعی منطقه هیرکانی که در بخش طرح تفصیلی و نیمه تفصیلی برای آن تعریف شده در قالب گام نخست امسال کلید خورد و طرح مدیریت پایدار یا طرح جایگزین در واقع یک نگرش یا رویکرد جدید نسبت به منابع طبیعی است که از تجربه کشورهای پیشرفته الگو گرفته است.
در فرآیند مطالعات طرح مدیریت پایدار منابع طبیعی جنگل‌های شمال و اصول آمایش سرزمینی شاخص ترین اقدامات مکان یابی نقاطی از این عرصه به تناسب ارزیابی که از توان جنگل شده است صورت می‌گیرد یعنی بررسی می‌شود در کدام نقاط باید ذخیره گاه، فعالیت‌های گردشگری، جنگلکاری، مرتعداری، بیابان، توسعه صنعتی، زراعی، مسکونی، منابع آبزی پروری باشد و برای همه این موارد طرح تفصیلی تهیه و تدوین خواهد شد.
جنگل‌های هیرکانی با گستره حدود ۱.۹ میلیون هکتار از آستارا در شمال استان گیلان آغاز می‌شود و تا گُلی داغی در شرق استان گلستان به طول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر پراکنش دارد بخشی کوچکی از جنگل‌های هیرکانی هم معادل ۲۰ هزار هکتار در کشور آذربایجان قرار دارد.
در زمان حاضر جنگل‌های هیرکانی، زیست بوم ۲۹۶ گونه پرنده و ۹۸ گونه پستاندار است. همچنین ۱۵۰ گیاه بومی درختی و بوته‌ای (مانند شمشاد و انجیلی) نیز در آن یافت می‌شود.
در خطه شمال کشور، استان مازندران دارای بیش از یک میلیون هکتار عرصه جنگلی است که معادل ۵۳ درصد کل جنگل‌های شمال کشور را تحت اختیار دارد، در حالی که ۲ استان دیگر گلستان و گیلان فقط ۴۷ درصد از وسعت جنگلی شمال کشور دارند و این نسبت در ثبت جنگل‌های هیرکانی نیز حفظ شده است به طوری که از ۱۲ لکه جغرافیایی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو ۶ لکه مربوط به مازندران است.
به عبارت دقیق‌تر در مجموع تعداد ۱۲ لکه (به عبارتی ۱۵ سایت که لکه جنگل ابر در استان سمنان یک کامپلو سایت می‌باشد و از سه سایت مجزا تشکیل شده است) در چهار استان گیلان، مازندران، گلستان و سمنان با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سازمان محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و مراتع و دانشگاه تربیت مدرس برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد شده است.
این بخش‌ها شامل سایت بولا یا همان جنگل بولای ساری، الیمستان شهرستان آمل، جنگل واز شهرستان نور، سایت کجور نوشهر، سایت خشکه داران تنکابن و چهار باغ مرزن آباد چالوس است که بدان اشاره می‌شود.
* حفظ و احیا و توسعه با آمایش سرزمین
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: جنگل کاری هم در شمال کشور چندان موفق نبوده است چرا که به مرور زمان خشک می‌شود و برای به دست آوردن سطح دقیق جنگل‌های شمال باید میدانی وارد عرصه شد و امیدوارم با اجرای طرح آمایش جنگل‌های شمال بتوان با مدیریت درست، هدفمند و برنامه ریزی صحیح در حفظ، احیا و توسعه این سرمایه ملی گام برداریم.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری در این باره گفت: یکی از طرح‌های بسیار مهم پس از ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های شمال کشور، طرح مدیریت پایدار منابع طبیعی منطقه هیرکانی است و مهم ترین اهداف آن عملیاتی کردن اصول آمایش سرزمینی است و این رویکرد برگرفته از تجربه‌های کشورهای پیشرفته است.
نقی شعبانیان در گفت و گو افزود: نخستین کاری که همزمان با فرآیند اجرای مدیریت پایدار جنگل‌های شمال درقالب اصول آمایش سرزمینی برنامه ریزی شده است،
پهنه بندی عرصه‌ها و مشخص کردن نوع کاربری‌ها بوده است یعنی ذخیره گاه ها، نقاط با کاربری گردشگری، جنگلداری، مرتعداری، بیابان، توسعه صنعتی، زراعی، مسکونی، منابع آبزی پروری است.
به گفته وی امروز نگاه اکولوژیکی و ارزش‌های زیست محیطی به ارزش‌های چوبی جنگل تغییر کرده است چرا که ارزش‌های محیطی از نگاه کارشناسان بیش از ۴۰۰ درصد ارزش‌های چوبی در جنگل‌های این خطه از شمال کشور تخمین زده شد برای آنکه تولید اکسیژن، جذب ریزه گرد، چرخش آب‌های زیرمینی، تعادل حیات وحش از مهم ترین کارکردهای زیست محیطی در جنگل است.
معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ادامه داد: پهنه بندی جنگل‌های هیرکانی براساس شاخص‌های پایداری هرآنچه نیاز و توان جنگل است مشخص شده است و نوع کاربری‌ها یعنی در کدام نقاط باید طرح‌های جنگلداری، خدمات حفاظتی، حمایتی، فعالیت‌های گردشگری و اقتصادی اجرا و انجام گیرد تاحدودی شناسایی شده و در کمیته فنی و کارگرو‌های کارشناسی سازمان در حال پیگیری و بررسی است منتهی برای اجرای کامل مدیریت پایدار منابع طبیعی منطقه هیرکانی حدود چهار سال تا پنج سال زمان می‌برد.
شعبانیان با اظهار آنکه طرح ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های شمال طی سال ۱۳۹۵ مطرح و از سال ۱۳۹۶ اجرایی شد، خاطرنشان کرد: تا پیش از این زمان طرح‌های جنگلداری محور بهره برداری چوب از جنگل‌های شمال مطرح بود و ضمن آنکه در کنار آن فعالیت‌های خوبی هم صورت می‌گرفت منتهی از آنجایی که در دهه ۹۰ نگاه به جنگل‌های شمال یک نگاه اکولوژیکی بود و طرح ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های شمال اجرا شد این طرح علاوه بر مزایا معایبی هم داشت و قدری شتابزده اجرا شد.
قانون تنفس جنگل از اواخر سال ۹۵ به اجرا درآمد و از سال ۹۸ هم با اتمام قرارداد تمامی شرکت‌های فعال بهره بردار، هرگونه بهره‌برداری تجاری و صنعتی از چوب جنگل‌های کشور ممنوع شد.
وی تصریح کرد: پس از اجرای این طرح، با شرکت‌های بهره بردار چوب تسویه حساب شد و متاسفانه طی چهار سال هم طرح مدیت پایدار منابع طبیعی منطه هیرکانی یا طرح جایگزین اجرایی نشد و بنا نبود جنگل مدیریت نشود بلکه رویکردها بیشتر به سمت و سوی مدیریت سفت و سخت جنگل‌ها بود اما در کنار آن شاهد گرانی یکبارچوب شدیم و چنین اتفاقاتی متاسفانه سبب افزایش قاچاق چوب و علاوه بر آن تخریب راه‌های ارتباطی داخل جنگل شد.
وی اضافه کرد: امروز برای ترمیم جاده‌های جنگلی اعتبارات هنگفتی نیاز است و به عنوان یک ضرورت بابت قرقبانی و زادآوری در جنگل باید جاده‌ها ترمیم شوند و در روند اجرای طرح مدیریت پایدار منابع طبیعی نیاز به چنین زیرساخت‌هایی داریم.
* نگاه دولت سیزدهم به منابع طبیعی قابل توجه است
معاون سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بدون بیان میزان اعتبارات هزینه شده در قالب اجرای طرح مدیریت پایدار منابع طبیعی و اصول همایش سرزمینی در جنگل‌های شمال، گفت که تمامی نقشه‌ها در قالب آمایش سرزمینی آماده شده است و کارشناسان فنی یکی یکی این نقشه‌ها را ترسیم کرده اند و هرسال در اجرای این طرح برای ۲۵ حوضه آبخیز پیش بینی و برنامه ریزی شده است.
شعبانیان افزود: برای آنکه بیش از این به جنگل از لحاظ آتش سوزی، قاچاق چوب، چرای دام و تصرف به عرصه آسیبی نرسد ضرورت دارد این طرح هرچه زودتر اجرایی شود و امروز نوع نگاه دولت و رئیس جمهوری به مسائل محیط زیست و منابع طبیعی قابل توجه است به عنوان تهیه کاداستر (حدنگاری)ساحلی و سنددار کردن اراضی ملی با هدف حفظ دریا و عرصه‌های مرتعی و جنگلی یا گسترش پوشش گیاهی با هدف پیشگیری از سیل، جلوگیری از ریزه گردها مصداق روشنی از نگاه دولت به این حوزه‌ها بوده است.
* آمایش سرزمین تنها راه رفع جنگل خواری
سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور نیز به تازگی در گزارشی اعلام کرده آمایش سه میلیون هکتار از عرصه‌های طبیعی شمال کشور در قالب ۱۰۴ حوزه آبخیزداری و با تشریح ۹ کاربری جدید و درقالب ۷۵ لایحه مطالعاتی انجام و به مرحله اجرایی رسیده است.
عباسعلی نوبخت در کارگروه فراقوه ای مبارزه با زمین خواری در استانداری مازندران گفته بود که در کنار اجرای طرح‌های نظارتی و بازرسی‌های قانونی در مقابله با جنگل خواری باید بر محور آمایش سرزمین حرکت کرد و منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در سال‌های گذشته برای تحقق این امر تلاش کرده است.
این مسوول سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، تنها راه موثر برای مقابله با جنگل خواری و زمین خواری در عرصه‌های طبیعی مازندران، گیلان و گلستان مطرح کرده و گفته که امیدوارم با اجرای آمایش سرزمینی، بخش قابل توجهی از مشکلات در حوزه زمین خواری در شمال رفع می‌شود
وی نقش توانمندسازی جوامع محلی از راهبردهای اساسی برای مقابله با جنگل خواری را بسیار موثر دانسته است و تاکید داشته که باید دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستا برای تحقق این امر پای کار بیایند.
رئیس جمهوری هم در سفر استانی به مازندران در بیستم اسفند ماه سال گذشته در جمع فعالان و متخصصان حوزه محیط زیست و منابع طبیعی مازندران تاکید کرده بود که هیچ‌گونه کوتاهی در صیانت از جنگل‌ها پذیرفته نیست و به استاندار مازندران دستور داده بود تا با تشکیل کارگروهی ویژه بلافاصله هرگونه مقابله با تعرض به جنگل را با اولویت تخلفات ساختمانی در دستور کار قرار دهد.
به گزارش کاج پرس به نقل از ایرنا، همسو با این رویکرد کارگروه ویژه صیانت از اراضی در استانداری مازندران با هدف مقابله با زمین‌خواری، جنگل‌خواری و کوه‌خواری تشکیل شد و در راستای پیگیری و اهمیت تداوم فعالیت این کارگروه نشستی در قالب کارگروه فراقوه‌ای مبارزه با زمین خواری با حضور رئیس دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی نهاد ریاست جمهوری، سرپرست امور اراضی کشور، سرپرست سازمان منابع طبیعی کشور، استاندار مازندران به همراه رئیس کل دادگستری و مسوولان شورای کشاورزی استان برگزار شد............... ............... -کد 42 J
در شبکه‌های اجتماعی به ما بپیوندید:
https://t.me/kajpress00
https://www.instagram.com/kajpressnews
