راز و رمز خرما و جایگاه آن در اقتصاد کشاورزی ایران

«رزق نیکوی خرما» را دریابیم

به گزارش کشاورزی آینده جهان (کاج)، ایران سالانه بین ۱.۱ میلیون تن تا۱.۲ میلیون تن انواع خرما در سطح۲۰۳ هزار و ۷۶۳ هکتار تولید می کند که همین امر باعث شده ایران دومین تولیدکننده خرما به لحاظ تولید و سطح زیر کشت و پنجمین صادرکننده این محصول درجهان باشد.

برآورد میزان تولید خرما در جهان حدود ۷.۵ میلیون تن است که در یک میلیون و ۱۰۰ هزار هکتار نخلستان با متوسط عملکردی ۶ ‌هزار و ۸۳۴ کیلوگرم کشت می شود.

مصر، ایران، عربستان سعودی، امارات، پاکستان، الجزایر، عراق، سودان، عمان و لیبی ۱۰ تولیدکننده برتر خرما در جهان به شمار می روند که مصر بیشترین میزان عملکرد و الجزایر بیشترین سطح زیر کشت را در اختیار دارد.

متوسط مصرف سرانه جهانی محصول خرما بیش از یک کیلوگرم و این رقم در ایران هفت تا ۱۰ کیلوگرم برآورد می شود.

تولید خرما منحصر به ۶ استان کرمان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، هرمزگان، بوشهر و فارس است و خراسان جنوبی نیز به استان های خرما خیز کشور با اندکی تولید افزوده شده است.

بیشترین حجم تولید خرما مربوط به استان های کرمان، سیستان و بلوچستان و خوزستان است و نزدیک ۷۰ درصد تولید با حجم نزدیک به ۸۰۰ هزارتن خرما مربوط به سه استان یاد شده است.

بنابراین گزارش، بیش از 3 هزار نوع خرما در سراسر جهان وجود دارد که از نظر اندازه، رنگ، بافت، فعالیت آنتی اکسیدانی، محتوای فنولیک و غیره متفاوت هستند.

خرما، این میوه‌ی پر خاصیت در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری پرورش می‌یابد و انواع مختلفی دارد. خرما برای رفع یبوست، اختلالات روده، مشکلات قلبی، کم‌خونی، اختلالات جنسی، اسهال، سرطان دستگاه گوارشی و بسیاری دیگر از مشکلات جسمی موثر بوده و هم‌چنین سرشار از انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، و فیبر است. این میوه‌ی خوشمزه حاوی روغن، کلسیم، گوگرد، آهن، پتاسیم، فسفر، منگنز، مس، و منیزیوم است که همگی برای حفظ سلامتی بدن مفید هستند.

به گفته‌ی برخی متخصصان سلامت، مصرف روزانه یک خرما برای داشتن رژیم غذایی متعادل و سالم بسیار ضروری است. خرما، (به انگلیسی Dates) ویتامین‌های A، B. و E. را دارا است.

خاصیت دیگر خرما، خنثی کردن اسید اضافی معده است و از آن جا که زیادی اسید معده باعث ترش کردن و دل درد می‌شود، بنابراین هر وقت دل درد گرفتید می‌توانید از فرمول چینی‌ها در طب سنتی چینی استفاده کنید. بدین طریق که دو تا سه عدد خرمای تازه و له شده را در آب جوش بیندازید، بعد آن را هم زده و بنوشید. خرما را به عنوان میوه نیز می‌توانید مصرف کنید.

همچنین حتما برای خواب راحت‌تر و آرامش بیشتر شام خود را در حدود ساعت هفت بعدازظهر خورده و قبل از خواب یک عدد خرما و یک لیوان شیر گرم میل کنید.

خرما برای افراد سالمند و بچه‌ها بسیار مفید است. سعی کنید به جای قند و شکر از خرما برای نوشیدن چای استفاده کنید و یا در طباخی از آن استفاده بیشتری ببرید. ورزشکاران به علت فعالیت زیاد، به طور حتم باید از عصرانه‌ای مقوی که با خرما همراه باشد استفاده کنند.

گفتنی است که در قرآن کریم نیز بیش از ۲۰ بار از کلمه خرما یاد شده، از جمله در سوره های مبارکه: بقره/ ۲۶۶، انعام/ ۹۹ و ۱۴۱، رعد / ۴، نحل / ۱۱ و ۶۷، اسراء / ۹۱، کهف / ۳۲، مریم / ۲۳ و ۲۵، طه / ۷۱، مؤمنون / ۱۹، شعراء / ۱۴۸، یس / ۳۴، ق. / ۱۰، قمر / ۱۰، رحمن / ۱۱ و ۶۸، حاقّه / ۷، عبس / ۲۹. (۱۱)

تمام انواع خرما لزوما برای مصرف انسان و تولید صنعتی مناسب نیستند و در حقیقت تنها حدود 200 تا 400 نوع از این میوه برای تجارت مورد استفاده قرار می گیرند.

قدمت کشت و پرورش نخل خرما  (Phoenix dactylifera)به بیش از 7,000 هزار سال پیش باز می گردد و یکی از قدیمی‌ترین گیاهان کشت شده توسط انسان است. خرما به طور سنتی برای اهداف پزشکی مختلف مورد استفاده قرار گرفته و مطالعات جدید نیز نشان داده اند که برخی انواع این میوه به واسطه خواص ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد باکتری خود می توانند به پیشگیری از برخی بیماری ها و بهبود برخی شرایط سلامت انسان کمک کنند.

در ادامه با برخی از شناخته شده‌ترین انواع خرما در جهان و ایران بیشتر آشنا می شویم: (روی عبارت مربوطه با رنگ قرمز کلیک کنید)

فرانک مسعودی