تحلیل کشاورزی

عوامل پایدار در امنیت غذایی

یکشنبه پانزدهم خرداد 1401

کاج پرس:

امنیت غذایی در چهار شاخص عمده فراوانی در عرضه مواد غذایی، قابل دسترس بودن، سلامت و بهداشت مواد غذایی یعنی دور از سموم یا ماندگی و آلودگی، و در نهایت؛ قدرت خرید و سهولت دسترسی برای همگان تعریف می شود.

این پدیده مهم که اکنون به برآمدی سیاسی در عرصه جهان تبدیل شده، جزء وظایف بلاواسطه حکومت ها و دولت هاست. این نوع از امنیت همزاد امنیت ملی و استقلال کشورها به شمار می رود. در کشوری که امنیت غذایی پایدار وجود داشته باشد، ثبات سیاسی دامنه دارتری وجود خواهد داشت.

گرچه گرسنگی و سیری اجزایی از امنیت غذایی هستند ولی تمامی آن نیستند. با این وجود، پدیده گرسنگی در یک جامعه، علاوه بر رنج آور بودن و جریحه دار کردن روح جامع،ه ناامنی به وجود می آورد و می تواند دامنه جرایم فردی و حتی سازمان یافته را افزون سازد.

از نکات مهم و اساسی در حوزه امنیت پایدار غذایی و مهم ترین شاخصۀ تعریف جامع آن که بیش از سایر شاخص های گفته شده اهمیت دارد ولی متاسفانه دولت ها سعی کرده و می کنند آن را کمرنگ جلوه داده و در سایه قرار دهند، قدرت خرید مردم در تمامی دهک ها برای تامین حداقل 2100 کیلوکالری انرژی در طول روز است.

قدرت خرید، یعنی اینکه دهک های پایین بتوانند در حد تامین معاش خود و خانواده شان غذا تهیه کنند.

بر فرض محال که محال نیست، اگر تمامی فروشگاه های بزرگ و کوچک و واحدهای صنفی و مغازه های سر کوچه، مملو از گوشت قرمز، گوشت مرغ و تخم مرغ یا روغن سالم و بهداشتی و قابل دسترس باشند ولی عده ای از میان دهک های پایین نتوانند خریداری کنند، باید گفت امنیت غذایی و پایداری در آن به وجود نمی آید! حال اگر پرسیده شود چگونه یک حکومت می تواند به امنیت غذایی پایدار دست یابد، باید گفت با بهبود شرایط سرمایه گذاری برای تولید مواد غذایی در داخل کشور و آگاهی دقیق غیرشعاری از آن و تامین کمبودها از طریق واردات.

در تمامی دنیا، کشورها حسب تعریف مزیت طبیعی، بسیاری از مواد اولیه مورد نیاز غذا را در داخل کشور خود تولید، و موازی با آن، با برنامه ریزی مبتنی بر آمار دقیق و درست اقدام به واردات غلات، گندم، نهاده های اولیه برای تولید شیر، گوشت قرمز و سایر اقلام پروتئینی می کنند. همین اتفاق بعضا و حسب ضرورت می تواند به صورت واردات مواد غذایی آماده مصرف صورت گیرد.

در عرصه دست یابی به امنیت پایدار غذایی، اطلاع دقیق از نیاز جامعه هدف به میزان غذا در قالب فرهنگ مصرف و تامین آن از داخل و خارج شاخص اصلی دست یابی به امنیت پایدار غذایی است. موضوع خوداتکایی در محصولاتی که در آنها مزیت طبیعی وجود دارد پایه امنیت پایدار غذایی است اما این خوداتکایی نباید با شعارهای صد در صد خوداتکایی که امری ذهنی است به انحراف کشیده شود.

دولت در جایگاه مسئول و موظف باید بدون هیاهو و به دور از فضاهای سیاسی و شعار، با برنامه ریزی مبتنی بر آمار دقیق، میزان مصرف هر کالای تولید داخل و واردات از خارج را سازماندهی و منابع اعتباری لازم برای تحقق آن را تامین نماید.

هر چند واقعیت این است که وزارت جهاد کشاورزی در حال حاضر تمامی مساعی خود را برای ایجاد امنیت غذایی به کار گرفته و شاید بتوان گفت در هیچ دوره ای موضوع امنیت غذایی تا این حد برای دولت و این وزارتخانه اهمیت نداشته است، به گونه ای که برای اجرای همه جانبه این مهم و دسترسی همه آحاد ملت به غذای سالم و کافی، قرارگاهی با همین عنوان سازماندهی کرده است. این قرارگاه هر روزه تشکیل جلسه می دهد و تولید و لجستیک بازار را رصد می کند.

فرانک مسعودی