غفلت تاریخی دولت های بعد از انقلاب نسبت به سرمایه گذاری در صنعت مرغداری
کشاورزی آینده جهان- 03/ 05/ 1402
منصور انصاری
طی چند سال گذشته به ویژه از آن هنگام که تنظیم محصولات کشاورزی بر عهده وزارت جهادکشاورزی گذاشته شد، یعنی قانون موسوم به انتزاع پس از سال ها تعلل و این دست و آن دست کردن بالاخره جنبه اجرایی به خود گرفت، صنعت مرغداری و تمام حلقه های زنجیره فرایند آن گرفتار در مسائل عرضه و تقاضا و قیمت مصوب شد.
این صنعت که در دهه هفتاد طرح نیمه آزادسازی را تجربه کرده بود اینک با دو معضل نظارت شدید دولتی بر میزان تولید و دیگری قیمت مواجه شد. به عبارتی، وزارت جهادکشاورزی که پیش از این عمدتا درگیر تنظیم تولید بود و از حلقه اجداد تا جوجه یک روزه و سپس گوشت مرغ سعی داشت فرایند تولید را پایش کند و نهاده های مورد نیاز را با ارز ارزان قیمت 4200 تومانی به اندازه کافی تامین و در اختیار مرغداران اعم از سالن های پرورش اجداد و مادر گوشتی قرار دهد، اینک عهده دار تنظیم بازاری به شدت پر نوسان هم شده بود و می بایست علاوه بر تامین نیاز مصرف، قیمت را نیز به گونه ای تنظیم کند که به قدرت خرید مردم نزدیک باشد.
این فرایند دوسویه وقتی با دشواری شدید روبرو شد که ارز ترجیحی 4200 تومانی برای تامین نهاده ها در پایان سال 1401 و تا حدودی در آغاز سال 1402قطع شد و مقرر گردید که برای جلوگیری از فساد و سوء استفاده های بسیار، نهاده ها با ارز 28 هزار و 500 تومانی تهیه شوند.
گرچه کارشناسان اقتصادی از جمله رسانه های تخصصی با دقت موضوع عرصه رانتیه جدیدی در این نوع نرخ ارز را به دلیل تفاوت آن با نرخ آزاد به کرات نوشتند و تحلیل کردند، ولی صنعت مرغداری با یک مشکل جدید مواجه شد و در وضعیت نگرانی کننده ای قرار گرفت زیرا قیمت مصوب دستوری تامین نهاده ها به حدود 7 برابر افزایش یافته بود و این امر، میزان دخالت دستوری و غیر منطقی دولت را افزایش داد و صنعت مرغداری را به شدت سیاسی کرد، تا آنجا که قوای سه گانه مملکت که غالبا در مورد مسائل کلان کشور تشکیل جلسه می دهند جلساتی برای برون رفت صنعت مرغداری از بحران تشکیل دادند و در مورد قیمت گوشت مرغ و تخم مرغ تصمیماتی اتخاد کردند.
حرف نهایی دولت به دلیل گسترش بی سابقه صف های طولانی برای گوشت مرغ با قیمت مصوب در لابه لای توجیهات مختلف این بود که مرغداران از جیب خود قیمت گوشت مرغ را کمتر از قیمت تمام شده عرضه کنند. مرغداران فداکارانه این مسئولیت را پذیرفتند و گرچه بسیاری ورشکست شدند و تعطیل کردند، ولی از آنجا که این صنعت ریشه دار است و بالغ بر 70 سال در اقتصاد و امنیت غذایی کشور حضور مداوم و مستمر دارد از پای درنیامد و تولید را افزایش داد اما با کاهش تقاضای بازار مواجه و به ناگزیر، مرغ زنده را با وزن بالا زیر قیمت تمام شده به بازار عرضه کرد!
گفتنی است این نوسانات در حلقه نهایی فرایند تولید زنجیره وار صنعت مرغداری، تمام حلقه های قبل از خود را نیز با نوسانات زیان بخش مواجه کرد؛ حتی صنایع وابسته و جنبی مانند تولید کننده های داروهای دامپزشکی، افزودنی ها، مکمل ها و یا ساخت تجهیزات.
دولت به رغم تلاش های وزارت جهادکشاورزی، مرغ و تخم مرغ را از دریچه قیمت ارزان و فراوانی نگاه می کرد و فقط می خواست مرغ و تخم مرغ فراوان و ارزان باشد تا از مسئولیت پاسخگویی وارهد و گویی اصلا فراموش کرده بود که در قبال صنعت مرغداری وظایفی دارد و می بایست به ساختار در حال تلاشی آن توجه کند.
به عبارتی، دولت از پایداری، تداوم و استمرار تولید غافل شد و موضوعاتی همچون الزام به استفاده از جوجه نژاد آرین نیز که به رغم تاش تعدادی از دلسوزان کشور به بهره وری مورد انتظار نرسید و بازدهی لازم را نداشت بر بحران در ساختار صنعت مرغ گوشتی افزود.
با توصیفی که رفت، مجله کهن سابقه «صنایع زیرساخت های کشاورزی (دامپروان سابق)» بر آن شد که این شماره خود را به بحث های بنیادی و هویتی صنعت مرغ گوشتی و جوجه یک روزه از زبان سرآمدان این صنعت که هم اکنون به طور شبانه روزی دست به گریبان دلهره های تولید در کشور هستند اختصاص دهد تا هشداری باشد به غفلت های خواسته یا ناخواسته دولت.
در عین حال، خبرنگاران فعال در بخش پژوهش مجله با تلاش فراوان و در سطح یک کار آکادمیک الگوهای توسعه صنعت مرغداری در کشورهای مختلف دنیا از جمله هلند و آمریکا را تهیه و تدوین کردند تا تذکری باشد بر آنانی که مرغ و تخم مرغ را ساده انگارانه به عنوان یک کالای معمولی که بود و نبودش چندان فرقی نمی کند می نگرند!
پژوهش دیگری نیز بر اساس دو شاخص قیمت مرغ و نرخ تورم به استناد آمارهای بانک مرکزی تهیه شده که نشان می دهد متاسفانه، قیمت گوشت مرغ و تخم مرغ در تمام دولت های بعد از سال 1360 تاکنون زیر قیمت تورم بوده است؛ موضوعی که آگاهان اقتصاد سیاسی می دانند، یعنی تضعیف و کاهش نرخ سرمایه گذاری در صنعت مرغداری کشور.
برای مطالعه این مقالات پژوهشی و گزارش های خبری به لینک زیر مراجعه نمایید: https://b2n.ir/d43167
در شبکه های اجتماعی ما را دنبال نمایید:
