نقشه پراکندگی فولاد کشور و گفتگوهای فولادین

در پی انتشار پستی با عنوان "نقشه پراکندگی فولاد در کشور" و انعکاس آن در شبکه اجتماعی خاک پژوهان ایران که مجموعه ای از متخصصان ، اساتید دانشگاه ، پژوهشگران و فرهیختگان می باشد ؛ بحث و گفتگویی تخصصی میان یکی از اعضا و مدیر کانال به میان آمد که جهت تنویر بیشتر افکار عمومی توسط پایگاه خبری کشاورزی آینده جهان(کاج) در ذیل منعکس می شود:

نقشه پراکندگی فولاد در کشور

"داریم چه بلایی سر ایران می‌آوریم؟"

نمونه ی آن فولاد کویر شهرستان آران و بیدگل واقع در دشت کاشان واقعا به کدامین گناه و به کدام سمت می رویم؟!!!!

نقشه فوق، موقعیت کارخانجات فولاد و پتروشیمی‌ها (بعنوان صنایع بشدت آب بر) بر روی دشت‌های کشور و وضعیت دشت های کشور از نظر ممنوعیت برداشت از آبخوان است.

همانطور که مشاهده می‌شود عمده کارخانجات فولاد و پتروشیمی‌های کشور (بعنوان صنایع بشدت آب بر) در دشت‌های "ممنوعه" و "ممنوعه بحرانی" و در مناطق خشک کشور احداث شده‌اند.

تعداد بسیار ناچیز این کارخانجات در سواحل گسترده جنوبی کشور (دریای عمان و خلیج فارس) و استقرار عمده آنها در مناطق کویری و خشک کشور نیز قابل تأمل است!

سیاستگذاری و آشنایی با الفبای سیاستگذاری آب از جمله مسائل مغفول مانده در کشور است که کمتر توجهی به آن شده و می شود.

مسعود اقبالی: این پساب هم اکنون در کجا تبخیر و تعرق می شود؟حتما صاحب دارد و نمیتوان آب هدر رونده محسوب کرد. بیلان کنونی و آینده را ارایه دهند .خواهید دید فاضلاب منبع حدیدی و هدر رونده محسوب نمیشود که صاحب جدید برای آن بتراشند!

حمید قیومی: بله آقای مهندس عزیز

این آب صاحب داشته و دارد !

طی صدها سال این آب از آن بخش کشاورزی منطقه بویژه قطب کشاورزی ریشه دار و چند هزار ساله زاینده رود بوده است.

پنجاه سال پیش فولاد مبارکه را که محل جانمایی آن به درستی و احتمالا بر اساس موازین آمایش سرزمین در سواحل جنوب و در حومه بندرعباس جانمایی و پیشنهاد شده بود، ناگهان بر اساس اعمال نفوذ و اشتباه برخی افراد فرصت طلب و ناآگاه به کنار بخش مبارکه و در جوف قطب کشاورزی زاینده رود منتقل کردند و از آن زمان آب صاحب دار کشاورزی، بتدریج تغییر کاربری داده شد و به صنایع نوظهور و فعالیت های اقماری آن اختصاص یافت !!

آری هزاران سال است (حتی زمانی که هیچ انسانی در فلات مرکزی زیست نمی کرده) که آب رودخانه زاینده رود از سرآب حوضه و سرشاخه های این رود و از ارتفاعات زاگرس و چشمه های کارستیک آن سرچشمه گرفته و از فرازمین زاگرس به سمت فروزمین گاوخونی در حرکت بوده و در سر راه خود نیز اراضی کشاورزی را سیراب می نموده و نیز با پخش سیلاب، تراس آبرفتی رودخانه زاینده رود را به مساحت حدود 170 هزار هکتار ترسیب و ایجاد نموده و به ودیعه گذاشته است. این تراس آبرفتی با خاک های بسیار حاصلخیز آن مهمترین سرمایه و میراث طبیعی کل یال شرقی زاگرس می باشد.

مدنیت پرآوازه و تاریخی اصفهان یکی از دستاوردهای این فضای مورفوژنیک، پدوژنیک و اکولوژیک است که متاسفانه طی دهه های اخیر و با بی تدبیری و هجوم کاربری های مصنوع، بوم ناسازگار و آمایش نشده، مورد تهدید جدی قرار گرفته و آنچه را که نیاکان ما طی صدها سال برای ما به ودیعه گذاشته اند، من و شما و سایر افراد مشابه ما، طی پنجاه سال در حال از دست دادن آن هستیم.

سه بیابان بشرساخت در شرق، شمال و غرب اصفهان از جمله این تهدیدات و از جمله دستاوردهای نامیمون صنایع آمایش نشده است. همچنین بیابان زایی از سمت شرق شهر، به شدت کانون تمدنی اصفهان را تهدید نموده است. ریزگردها و آلودگی هوا نیز امان مردم اصفهان را بریده است !!

آری، حال پس از آن که آب شیرین زاینده رود و بخش کشاورزی متبوع آن، برای فعالیت های دیگری در اولویت قرار گرفته است، شما برای پساب آن دنبال صاحب نگردید !! چون صاحب اصلی آب شیرین آن هم جرات نمی کند از حق خودش دفاع نماید !

نگران نباشید. پساب و فاضلاب نیز صاحب پیدا کرده و بر سرِ آن در منطقه اصفهان دعواست !!

مشکلات زیست محیطی آن هم فعلا تحت الشعاع خشکسالی های اقلیمی و مدیریتی قرار گرفته است.

بیلان می خواهید !؟ لطفا از بخش صنعت بگیرید. لطفا سوال بفرمایید که صنایع نوظهور و آمایش نشده ای که طی شصت سال اخیر در اطراف زاینده رود جانمایی شده میزان آب مصرفی آن چقدر است و از کجا تامین شده و موارد مصرف قبلی آن کدامین فعالیت بوده است و کدامین بخش را در تنگنا قرار داده اند!؟

و آیا این همه فعالیت های صنعتی آمایش نشده که تعداد آن ها به ده هزار کارخانه، کارگاه و ...... رسیده است بر اساس کدامین مطالعه و اسناد آمایش سرزمین بوده و مستقر شده است !؟

لطفا یک کارشناس دلسوز و متعهد در کشور پیدا کنید که تائید نماید که جانمایی صنایع بزرگ و مادر در اطراف زاینده رود، کار درستی بوده است !؟

لطفا یک کارشناس دلسوز و متعهد پیدا کنید که تائید نماید که جانمایی کارخانه فولاد در پنجاه سال قبل در بندرعباس ناصحیح بوده است !

اگر فولاد مبارکه را در پنجاه سال گذشته و بر اساس روابط معیوب و ناسالم از بندرعباس به مبارکه تحمیل نمودند، چرا ما در دهه های گذشته این اشتباه تاریخی را تکرار و ادامه دادیم و چرا صنایع مشابه هم اضافه شد!

ملاحظه می فرمایید که پاشنه آشیل همه قضایا و نابسامانی ها نبود تفکر توسعه پایدار، اندیشه اکوسیستمی و نبود سند ملی آمایش سرزمین است. باقی مشکلات از اثرات ثانویه اشتباهات اصلی است. ضما پیشنهاد می دهیم علاوه بر دغدغه آب و پساب و فاضلاب و تالاب، اندکی هم دغدغه بقیه مولفه ها و از جمله خاک های حاصلخیز و انحطاط تراس آبرفتی رودخانه زاینده رود را داشته باشید. لطفا کل حوضه و زیست بوم را دریابید.

لابد اطلاع دارید که بر اساس مطالعات و پژوهش های انجام شده، بیش از پنجاه هزار هکتار از بهترین اراضی قابل کشت اطراف زاینده رود با سابقه کشت هزاران ساله در کام هجوم بی رحمانه صنعت و توسعه شهری بیرویه در طی هفتاد سال اخیر تغییر کاربری یافته و برای همیشه از چرخه تولید و زیست خارج شده است !؟

لابد اطلاع ندارید که کشاورزان مستاصلی که اراضی مرغوب از چنگ شان خارج شده، به سمت اراضی کم تناسب، کم بازده و ضعیف روی آورده که در بیشتر موارد کمتر از یک دهم اراضی تغییر کاربری یافته محصول می دهد البته با هزینه بیشتر و کیفیت نازلتر محصول !!. و این چنین امنیت غذایی و سلامت مردم و معیشت کشاورزان هم مورد تهدید جدی قرار گرفته است !

آیا می دانید که تخریب و انحطاط تراس آبرفتی زاینده رود به عنوان یک رخداد دهشتناک، بزرگترین فاجعه اکولوژیک تمامی طول تاریخ چند میلیون ساله حوضه زاینده رود است. فاجعه ای که مهمترین مدنیت تاریخی و پرآوازه مشرق زمین (اصفهان) را تهدید می نماید. و این چنین عصر آنترپوسن در فلات مرکزی آغاز شده است !!

آری اگر فولاد مبارکه در همان سایت اولیه در حومه بندرعباس جانمایی و مستقر شده بود و منحصرا از منابع نامحدود آب های آزاد خلیج فارس استفاده شده بود، علاوه بر دسترسی بهتر به منابع بیکران آب های آزاد و نیز سنگ آهن معادن گل گوهر سیرجان، الگویی برای سایر صنایع نیز می بود و اکنون من و شما بر سر اندک فاضلاب و پساب خروجی صنایع صحبت نمی کردیم!! برای صادرات محصولات نیز بندر حاضر و آماده صدور بود.