رخدادهای تأثیرگذار سال 96 کشاورزی در یک نگاه
طبعاً بسیار دشوار است در یک سرمقاله به تمام رخدادهای ریزودرشت با تأثیرات مثبت و منفی در حوزه کشاورزی و در سالی که گذشت اشارهکنیم و فراتر از آن، به تحلیل هرکدام جداگانه بپردازیم. اما در میان انبوه رخدادها، تصمیمات اتخاذشده،چالشها، آمدو شدهای بینالمللی، تعامل جویی و تقابل جوییهای مجلس و صفآراییهای پیش و پس از انتخابات و تصویب قوانین و مقررات، اتفاقاتی افتاده است که تاریخی و تعیینکننده بودهاند. اتفاقاتی که میتوان به رئوس آنان پرداخت و سندی مطبوعاتی برای آیندگانی بهجای گذارد که به دنبال کسب اطلاع از کشاورزی کشور در سال 1396 خواهند بود. قبل از هر چیز باید گفت دولت یازدهم در سهماهه نخست سال 1396در مبارزهای نفسگیر و پر از تقابل جویی برای انتخابات ریاست جمهوری،با رأی اکثریت قابل اتکای مردم،سایر رقبای خود را کنار زد و بر جای ماند. پس آنچهکه در 9 ماهه دوم سال 1396 در عرصه کشاورزی اتفاق افتاد دنباله سیاستهای دولت یازدهم بود.
از همه مهمتر،موضوع توجه به بحران آب کشاورزی کشور دنبال شد. اولین رخداد خبری عمده در سال 1396 مصاحبه مطبوعاتی و مشروح مهندس حجتی در کنار معاون توانمندش دکتر بخشنده با رسانهها بود که بر موضوع اولویتهایپنجگانهسیاستهای وزارت خانه در سال 1396 مجدداًتأکیدکرد. ایشان در این گفتگو بر رکورد بیسابقه در تولید شکر، کشت چغندرقند با آب سبز یعنی کشت پاییزه این محصول، پرورش ماهی در قفس، توسعه و گسترش تأسیسات گلخانه و حمایت جدی از سامانههای نوین آبیاری، گیاهان دارویی و درنهایت افزایش بهرهوری و زنجیره تولید از مزرعه تا سفره تأکید کرد و تا نیمه دوم اسفندماه در گفتگوهای متعدد با رسانهها و در محافل و یا هنگام افتتاح طرحها و واحدهای تولیدی، بارها بر این اولویتهاتأکید کرد. تقاضای بانک کشاورزی برای تخصیص 100 میلیارد تومان دیگر برای بخشودگی سود جرائم وامهای معوقه کشاورزان (سیاستی که در سال 1395 نیز اجرایی شده بود)، اعلام سیاست کاهش سطح زیر کشت گندم و اجرای آن در سال 1396و اعلام شعار «پساب، طلای خاکستری»به مناسبت دوم فروردین روز جهانی آب،از دیگر رخدادهای مهمی بودند که میتوان برشمرد.
با پایان فروردین و آغاز اردیبهشتماه،چالشهای جدی برسر جابجایی قانون انتزاع آغاز شد. این مجادله و مناقشه میان دو وزارتخانه با جرقه واردات پرتقال و البته برنج خارجی به دلیل افزایش قیمت برنج تولید داخل آغاز شد و تا پایان سال 1396همچنان ادامه یافت. صدور مجوز خرید گندم کشاورزان توسط کارخانههای آردسازی، پیروی انتخابات دور دوازدهم ریاست جمهوری و جدال بر سر گزینههای مختلف در محافل کشاورزی در روزهای پایانی خردادماه و ادامه آن تا مقطع معرفی مهندس حجتی به مجلس نیز در حوزه کشاورزی بحث وگفتگوهای بسیاری در پی داشت.
حمایت صریح و آشکار دکتر لاریجانی رئیس مجلس از مهندس حجتی برای پست وزارت و اعلام نظر مثبت رهبری در مورد ایشان و انعکاس گسترده آن در محافل کشاورزی در تیرماه، افزایش بیسابقه و غیرمتعارف قیمت جوجه یکروزه و واکنش تشکلهای مرغداران گوشتی به این اتفاق غیرمنتظره، سیاسی شدن موضوع کمبود آب و طرح امنیتی شدن آن در محافل سیاسی ازجمله از سوی علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در ماههای تیر و مرداد، معرفی مهندس حجتی به مجلس و کسب164 رأی اعتماد از مجلسیان که بسیار پایین و غیرمنتظره و فقط کمی بیشتر از رأی «آذری جهرمی»وزیر کمتجربه و جوان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بود، انتصاب دکتر کلانتری دبیر کل خانه کشاورز وزیر پیشین کشاورزی از سوی دکتر روحانی بهعنوان ریاست سازمان حفاظت محیطزیست کشور، برگزاری جشن اتاق بازرگانی با عنوان «جشن ملی تولید شکر»، تعیین مهندس حجتی وزیر جهاد کشاورزی بهعنوان مسئول مقابله باریزگردها در استان خوزستان،بالا گرفتن مناقشه بر سر قانون انتزاع بعد از یک آرامش نسبی در ماههای مهر و آبان، پایان مناقشه بر سر تأمین نقدینگی خرید تضمینی گندم به مبلغ 14 هزار میلیارد تومان و پرداخت پول کشاورزان در آذرماه، سفرهای متعدد وزیر و هیئتهای بلندپایه کشاورزی به کشورهای مختلف جهان بهویژه اروپا و مهمترین آنها سفر فیل هوگان کمیسیونر برجسته اتحادیه اروپابا یک هیئت 70 نفره به ایران برای توسعه روابط تجاری و بازرگانی و امضا تفاهمنامه برای ادامه همکاریها، طرح مکرر استیضاح وزیر و پس گرفتن امضاها و منتفی شدن استیضاح تا فراخوان ایشان در 15 اسفندماه برای پاسخگویی، به کمیسیون رفتن مهندس صفایی رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی و انتصاب علی هاشمی اوسط به جای ایشان و زمزمههای کموبیش آشکار و پنهانِ جایگزینی وی در سِمَت وزیر در اسفندماه، موضوع خودکفایی در تولید گندم، مازادتولید،چالشهای نقدینگی و طولانی شدن پرداخت آن، مشکلات سیلو و نگهداری و قاطی کردن ماسه در ذخایر گندم توسط سودجویان، واردات قاچاق گندم از مرزهای شمالی و فروش آن به دولت در قالب خریدهای تضمینی،شیوع بیماری ویرانکننده آنفلوآنزا در مزارع مرغ مادر و تخمگذار و امحاء بیش از 28 میلیون قطعه پرنده برای جلوگیری از گسترش بیماری و در پی آن واردات تخممرغ خوراکی برای اولین بار طی سالیان متمادی گذشته و عرضه آن باقیمت 12 هزار و 600 تومان، موضوع تعلل در تخصیص ارز مبادلهای و تأثیر آن در افزایش قیمت نهادههای وارداتی و داخلی همچون ذرت، کنجاله سویا و موارد دیگر،نامگذاری یک روز بهعنوان«روز جهانی خاک در ایران» توسط معاونت آبوخاک، اجرای موفقیتآمیز کشاورزی حفاظتی در نقاط مختلف کشور از سوی معاونت زراعت، گسترش سامانههای آبیاری در مناطق مهم و راهبردی کشور همچون خوزستان، ایلام،سیستان و بلوچستان و شمال غرب کشور، اجرای بخش عمدهای از طرح 550 هزار هکتاری اراضی خوزستان از منابع ارزی صندوق توسعه، اجرای فاز اول مقابله با ریزگردها در سطح 43 هزار هکتار از مجموعه بحرانیترین منطقه حاشیه شهر اهواز بهوسعت 350 هزار هکتار در ماههای پایانی سال، برگزاری پنجمین کشت پاییزه با نگرشهای نوین در عرصه بهرهوری، آغاز تخصیص 5/1 میلیارد دلار از منابع صندوق ارزی و ابلاغ آن به بانکهای عامل برای ایجاد اشتغال در مناطق محروم روستایی، بحران جدی در صنعت مرغداری گوشتی و کاهش قیمت برای هر کیلو گوشت مرغ، تداوم افزایش قیمت جوجه یکروزه تا بهمنماه و کاهش آن در اسفندماه، تصویب بودجه نهچندان مناسب و کافی برای بخش کشاورزی در اسفندماه و ابلاغ آن و چند جابجایی در سطح معاونان ازجمله سازمان دامپزشکی و سازمان جنگلها، مراتع و منابع طبیعی و آبخیزداری،ازجمله رخدادهای مهم کشاورزی در سال 1396 بودند.
گفتنی است طی روزهایی که مجله برای چاپ مهیا میشد،زمزمههای جابجایی مهندس حجتی و مقاومت ایشان درمقابل خواستههای بعضی از نمایندگان استانها درجریان بود که تحلیلهای مختلفی در پی داشت ولی فرصتی برای پرداختن به آن در مجله باقی نبود.
منصور انصاری