محيط زيست به رغم برآمد جهاني
در انتهاي صف اعتبارات بودجه97
برآيند افکار عمومي در سطوح ملي کشورها و جامعه جهاني به مرحله‌اي رسيده است که نمي‌توانيم از بحث راهبردي موردقبول اکثر نظريه‌پردازان اقتصادي مبني بر «ضرورت حفاظت از محيط‌زيست براي دستيابي به توسعه پايدار» بگذريم و همچنين نمي‌توان مثل سه دهه گذشته محيط‌زيست را جدي نگرفت، لذا هر پروژه صنعتي يا کشاورزي مي‌بايست چارچوب‌هاي کلي و جزئي حفاظت از محيط‌زيست را رعايت کند و فراتر از آن کشور ما نيز مي بایست به اين واقعيت تعيين‌کننده در حوزه تعاملات جهاني توجه جدي داشته باشد، زيرا تقريباً تمامي سياستمداران دنيا با هر نوع اعتقاد و باوري، در عرصه حکمراني کشورهاي خود موضوع حفاظت از محيط‌زيست را به ميان مي‌کشند و خود را پايبند به آن اعلام مي‌کنند، گرچه ممکن است در چارچوب‌هاي سياست‌بازي و فريب افکار عمومي، در عين بيان شعارهاي پرطمطراق در حفظ محيط‌زيست و رعايت آن به خاطر منافع درازمدت و کوتاه‌مدت، در عرصه اجرا، عمل و بهره‌برداري‌هاي اقتصادي، آن را نقض کنند ولي ازآنجا که اين موضوع در ميان افکارعمومي جامعه جهاني ريشه دوانيده است، اين سودجويي‌هاي سياسي دوام و قوام نخواهد داشت و درنهايت موجب رسوايي کساني مي‌شود که سلامت عمومي مردم را براي مطامع اقتصادي خود قرباني کرده و مي کنند.
اينکه چه اتفاقي رخ داد که به‌تدريج و به نحوي فزاينده توجه به محيط‌زيست در پهنه جهاني و در ميان ملل گسترش پيدا کرد و به تعريف تقريباً مشابهي در عرصه شاخص‌هاي حفاظت از محيط‌زيست همانند صرفه‌جويي در مصرف آب، جلوگيري از آلودگي خاک و کوه و جنگل‌ها و مراتع، رعايت پاکي رودخانه‌ها، نهرها، جويبارها و آب‌هاي سرزمين‌هاي ساحلي، درياها و اقيانوس‌ها، مقابله با صنايع آلوده کننده، ضرورت تصفيه پساب هاي صنعتي، مقابله جدي با زباله هاي اتمي و ده ها مورد ديگر دست يافتيم را بايد درگرو ايفاي نقش دوران‌ساز رسانه‌ها و مطبوعات و مساعي انديشمنداني که به آينده و سرنوشت بشريت فکر مي‌کنند، دانست. در همين کشور خودمان 20 سال پيش، کمتر تيتر، سوتيتر، مقاله، کنفرانس، مباحثه و گفتگويي در مورد حفاظت از محيط‌زيست در ميان بود. با طرح تدريجي اخبار، تفاسير، تحليل‌ها و مباحث محيط زيستي در رسانه‌هاي مستقل، اعم از عمومي و تخصصي، به‌تدريج به نوعي موضوع دفاع از محيط زيست در ميان دولتمردان و سياستمداران هم متأثر از افکار عمومي شکل گرفته که در گفتارهاي خود به موضوع اهميت محيط‌زيست اشاره مي‌کنند، تا اينکه در دولت يازدهم و دوازدهم، با حضور صاحب‌نظراني چون دکتر کلانتري و شروع حرکت‌هاي اعتراضي از سوي مردم براي حفظ و احياي درياچه اروميه و موارد متعدد و مشابه، اين ديدگاه‌ها برجسته شد.
هفته اول بهمن‌ماه معاون اول رئيس‌جمهوري دکتر جهانگيري با صراحت مي‌گويد؛ توسعه پايدار بدون محيط‌زيست امکان‌پذير نيست. اين نوع گفتارها پيش‌ازاين از سوي دولتي‌ها چندان مرسوم نبود و سوابق گفتاري و رفتاري سه دهه گذشته دولت‌مداران و سياست ورزان آشکار مي‌سازد که موضوعات محيط زيستي براي آنان فرعي و حاشيه‌اي بوده است. همين بي‌توجهي دولت‌هاي پيشين، کشور را با پديده‌هايي چون کم‌آبي، کاهش سطح سفره‌هاي آب‌هاي زيرزميني و نهايتاً موضوعات برجسته‌تري مانند ريز گردها و خشک شدن تالاب‌ها و درياچه‌هاي متعدد مواجه ساخت. اما به‌هرحال، اکنون و به‌رغم اين شرايط نامطلوب که همگان، اعم از قواي سه‌گانه و مردم به آن اذعان دارند خواست عمومي، حل بحران‌هاي ويرانگر محيط‌زيست کشور است. دولت يازدهم و دوازدهم باگذشت 5 سال و چند ماه از فعاليت خود، به‌ويژه در بودجه سال 1397، اعتباراتي مناسب براي مقابله با اين پديده بحراني اختصاص نداده و گويا نمود اين گفته دکتر جهانگيري که «توسعه پايدار بدون محيط‌زيست امکان‌پذير نيست» در بودجه و اعتبارات سال 97 اين است که «چون بودجه و اعتبار لازم براي محيط زيست نداريم پس‌دست يابي به توسعه پايدار در کلان‌راهبردهاي کشور امکان‌پذير نمي‌باشد»، يا اينکه ايشان هم مانند ساير سياستمداران و دولتي‌ها، دلتنگ از اينکه درباره محيط زيست شعاري نداده است اين جمله را به‌کاربرده است!
بودجه سازمان حفاظت محيط زيست در قانون بودجه سال 1397در انتهاي رديف‌ها قرار دارد، از سوي ديگر، با اتفاقاتي هم که براي محيط زيست در حوزه مسائل سياسي رخ‌داده، مسلماً دامنه فعاليت‌هاي محيط زيستي تشکل‌هاي مردم‌نهاد نيز به‌شدت کاهش مي‌يابد و البته با اخباري که اخيرا از سوي يکي از مقامات بلند پايه انتشار يافت، همگان سعي مي‌کنند براي اينکه مشکلي برايشان به وجود نيايد، از چند فرسنگي مارمولک‌ها، آفتاب‌پرست‌ها و سوسمارهاي کوچک و بزرگ عبور کنند و تماسي نداشته باشند و دست به پوست آنان نزنند که مبادا حاوي مواد راديواکتيو باشند!
فرانک مسعودي
