اخبار کشاورزی:
خشکسالی و سیل؛ دو روی سکه سوء مدیریت آب
1/4/1400 ساعت 8:45
کاج پرس:
وقوع همزمان خشکسالی و سیل در یک منطقه و در زمان واحد را میتوان دو روی سکه سوء مدیریت آب و نگاههای افراطی به سدسازی و انتقال آب دانست.
کشور ایران به لحاظ اقلیمی و آب و هوایی از مناطق گرم و خشک دنیا به شمار میرود به طوری که میانگین بارندگی سالانه حدود 250 میلیمتر است و این میزان بارندگی نیز از آنجا که در زمانهای مختلف توزیع نمیشود، به صورت سیل و رواناب جاری شده و از دسترس خارج میشود. افزون بر این به دلیل اینکه میزان تبخیر آب در ایران چیزی در حدود 3 برابر میانگین جهانی است و حدود 70 درصد آبهای تجدیدپذیر تبخیر شده و به هدر میرود، استعداد این سرزمین برای ابتلا به خشکسالیهای ممتد بیشتر خواهد شد.
به گزارش کاج پرس به نقل از تسنیم، از این رو میتوان سیل و خشکسالی را دو روی سکه سوء مدیریت آب دانست که در صورت جمع آوری و ذخیره سازی آبها نه تنها میتوان از از آسیب و خسارات وقوع سیل جلوگیری کرد بلکه میتوان از آب جمع آوری شده در فصول گرم و خشک سال استفاده نمود.
* راه چاره با خشکسالی و سیل چیست؟
به اذعان بسیاری از کارشناسان، آبخیزداری و آبخوانداری را میتوان تنها راهکار مقابله با مشکلات سیل و خشکسالی دانست.آبخیزداری و بویژه آبخوانداریبا رسالت ذاتی نفوذ باران و سیلاب به درون زمین، نقش موثری را در مهار روند تشدید خشکسالی زمین ایفا مینماید. بر اساس ارزیابیهای صورت گرفته، هر هکتار آبخیزداری530 مترمکعب و هر هکتار آبخوانداری بطور متوسط بیش از1000 مترمکعب آب را در سال به زمین نفوذ میدهد که موجب تقویت ذخیره آب سبزدر خاک و آب آبیدر آبخوان چاه ها، چشمهها و قنوات میگردد. نتایج حاصل از تحقیقات پاک پرور و همکاران در ایستگاه آبخوانداری گربایگان فسا نشان میدهد که65 درصد این نفود بصورت عمقی بوده و موجب تغذیه آبخوانهای زیرزمینی میگردد.
آثار و نتایج مثبت آبخیزداری و آبخوانداری در مهار آب و مقابله خشکسالی در حالی است که دولتهای مختلف به این مساله مهم غفلت نموده و بیشتر به سمت سدسازی (و در سالهای اخیر انتقال آب) متمایل بوده اند. در این باره باقر قرمزچشمه «عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری» معتقد است: «تنها گزینه مدیریت کلان آب در کشور آبخیزداری و آبخوان داری است ولی متاسفانه دولت به جای هزینه در این بخش فقط سد ساخته است. سدهایی که با جمع شدن آب پشت آنها حق آبه پائین دست خود را حذف میکنند. در بازدیدی که از منطقه نیک شهر و قصر قند سیستان و بلوچستان داشتیم متوجه شدیم که این منطقه ذخیره آبی خوبی دارد ولی دولت به جای انجام عملیات آبخیزداری و آبخوانداری دراین منطقه، بر روی رودخانه کاجو سد احداث کرده و در پایین دست سیستم آبیاری را توسعه نداده و در نتیجه آب پشت سد به پایین دست منتقل نشده و کشاورزان از آن بی بهره هستند. همین امر باعث شده که منطقه دشتیاری از آب بی بهره بماند و حق آبه بخش کشاورزی نادیده گرفته شود. این موضوع منجر به مهاجرتهای بسیاری به اطراف چابهار شده است. از طرفی در سیلهای اخیر هم دیدیم که سدهای ساخته شده حتی نتوانست جلوی خسارت را بگیرد.»
* نقش سدسازی در ایجاد پدیده خشکسالی
نگاههای افراطی به سدسازی برای کنترل آبهای تجدیدپذیر، خسارات فراوانی را به دنبال داشته است که از جمله مهمترین آن میتوان به پدیده خشکسالی و ایجاد کانونهای ریزگرد با نابودی پوشش گیاهی برای ساخت این سدها اشاره کرد؛ این در حالی است که آبخیزداری و آبخوانداری نه تنها این معایب و مضرات را ندارد بلکه این آبخوانها نیز تغذیه نموده و نقش سازنده ای در مقابله با خشکسالی خواهد داشت. در این باره قرمزچشمه معتقد است: «سیل باید اتفاق بیافتد ولی بایستی مدیریت شود. اگر سیل در دشت خوزستان وارد نشود مشکلات زیادی پدید میآید. سدهای زیادی ساخته شده و تصور براین است که این سدها باعث رونق خوزستان شده ولی نتیجه عکس آن رخ داده است. اگر این سدها نبود بخشی ازسیل هرسال وارد دشت میشد و مواد مغذی را وارد آن میکرد و باعث آبشویی و زهکشی میشد. در نهایت شوری زمین کم و پوشش گیاهی خوبی در منطقه پدید میآمد. علت اینکه در بسیاری از مناطق کانون گردو غبار وجود دارد هم همین است زیرا با فقدان پوشش گیاهی در آن مناطق مواجهیم. آبخیزداری با کاهش ضریب رواناب سطحی و افزایش نفوذ، در سرشاخهها رواناب را کاهش داده و تاحدود زیادی سیلابهای مخرب را کاهش داده و در نتیجه در پایین دست به شدت از خسارات آن کاسته میشود.».کد: a.h
ادامه مطلب در لینک زیر بخوانید:
https://b2n.ir/e63125
در شبکههای اجتماعی به ما بپیوندید:
کانال تلگرام: https://t.me/kajpress00
پیج اینستاگرام: https://www.instagram.com/kajpress00